Asperger Sendromu
asperger sendromu nedir
Autism
High functioning autism
İstisnalar
Otizm
otizm nedir
yüksek işlevli otzim
''Asperger Sendromu Nedir?, Ne değildir?
Blogumda genel olarak anime, manga, kitap ve film kritiği yapmaktayım. Ancak bu konu hakkında Türkçe kaynaklara ulaşma konusunda çok büyük bir sıkıntı olduğunu gördüm ve bu sefer de bilgilendirici bir yazı yazayım dedim.
Youtube'a ''Asperger Sendrome'' veya ''Syndrome d'Asperger'' yazdığınızda karşınıza bizzat sendrom sahiplerinin çektiği tonlarca video çıkacak. Ancak çok büyük bir ağırlığı İngilizce ve Fransızca olan bu videoları tabiri caizse dil bilen kişiler dışında kimse anlayamaz. O nedenle ben de biraz açayım. Neredeyse 80 milyonluk bu devasa ülkede hayatı boyunca tanım alamamış veya ''yav bu çocukta bir gariplik var. Ne ola ki?'' diyerek internete girip araştırma yapan ebeveynlere belki bir yardımım dokunur.
Asperger Sendromu, Amerikan Prikoloji Derneği'nin 2013 yılında yayımladığı ve psikiyatri alanına giren her türlü sendrom ve hastalığın tanımının yapıldığı DSM-5'te bulunmamakta. Yani, tedavülden kaldırılmış bir terim kendisi. Gene de insanlar otizm ve otistik kelimelerinden korktukları için bu otistik spektrum bozukluğu hala Asperger Sendromu olarak çağırmaktalar. olsun, canları sağolsun. Ne diyeyim.
Asperger Sendromu kısaca bir otizm çeşidi. Ancak bu çeşit bizim bildiğimiz, iletişim kurmayan, kendi dünyalarında yaşayan ve genel olarak otistik olarak adlandırdığımız güruhtan farklı olarak herhangi bir zeka geriliği göstermemekte ve çevreleriyle iletişimlerinde herhangi bir sorun bulunmamakta. (kişisel sorunlar değil tabii bahsettiğim. Çevresinde olan bitenin farkında. Konuşması, tepkisi yerinde demek istiyorum) Yani bizim bildiğimiz otistiklerin çoğunun IQ'su 40-50 civarlarında olmasına rağmen Asperger Sendromlularınki en az normal düzeyde. Bu da en az 85 puanlık IQ'ya sahipler demek oluyor. Yani hepsi birer Rainman, birer Sheldon Cooper değil.
Peki bu sendrom nasıl anlaşılır? İşte orada büyük handikaplar var. Sendromun tanımı, sendroma ismini veren Hans Asperger tarafından yalnızca erkek çocuklar izlenerek yapıldığından kız çocuklarını da kapsayan bir sepmtom belirleme sistemi yok. Bu nedenle de 21. yüzyıl itibariyle yapılan araştırmalarda da belirtildiği gibi kız çocuklarının çoğu hayatları boyunca tanı almadan, düşe kalka yaşamak zorunda kalıyorlar. Bu eksik tanı yönteminde sendromun erkek çocuklarda görülme sıklığı kız çocuklarda görülme sıklığından 4 kat fazla. Ancak uzmanlar bu sayının büyük ihtimalle eşit olduğunu düşünmekteler.
Günümüzde kabul edilen tanıya göre Aspergerli çocuklar;
-Göz teması kurmada problemli. (illa duvara, yere bakan değil ancak gözlerinin içine bakmaya çalıştığınızda gözlerini kaçıran, bir size bakıp bir etrafı kolaçan eden)
-Belirli konulara aşırı ilgi göstermekteler. ( dinozorlar, köpekler, arabalar, trenler, köprüler... Herhangi bir konuda çocuğunuz aşırı bilgi sahibiyse. Misal, 1868- 1919 yılları arasında Londra'da üretilen buharlı tren modellerini ezbere sayabiliyorsa)
-Motor hareketleri pek gelişmemişse. ( çocuğunuz bildiğiniz sakarsa, düşüp duruyorsa, el yazısı kötüyse, bisiklete binmede zorluk yaşıyorsa, dengede durmada problemler yaşıyorsa, sizin ona gösterdeiğiniz bir jimnastik hareketini kolaysa tekrar edemiyorsa)
-Değişimlere fazla tepkiliyse ( bir ziyarete gidileceği zaman huysuzlanıyorsa, evde kalmak istiyorsa)
-Garip takıntıları varsa (sürekli aynı saatte yemek yemek istiyor, aynı sandayleye oturuyor, aynı işleri her gün aynı sırayla yapıyorsa)
-Kalabalık ortamlardan, gürültüden rahatsız oluyorsa (otizm spekturumunda olan her bireyde yüksek duyarlılık vardır. Nörotipik olarak adlandırdığımız, ''normal'' insanlardan hava fazla ses duyarlar, renkleri daha canlı görebilirler, sıcağa ve soğuğa daha duyarlıdırlar. Bazı yemekleri sırf kötü koktuğu için reddedebilirler)
-Konuşması genellikle size bir bilgi vermek üzerine kuruluysa (ilgilendiği konu üzerinde sürekli sizinle konuşuyorsa, sıkılıp bunaldığınızı farketmiyorsa )
-Bencil ve ilgiliz görünüyorsa. ( otizm spekturumundaki bireyler mimikleri iyi okuyamaz. Bu nedenle karşılarındakilerin duygu ve düşüncelerini anlamada zorlanırlar. Genel olarak kendi ilgi alanlarına fazlaca yoğunlaştıkları için sizin halinizi hatrınızı sormayabilirler. )
Yaş büyüdükçe bu belirtilerin bazıları azalır, bazılarıysa iyice keskinleşir. Bu bir hastalık olmadığından tedavisi yoktur. Otizm spektrumundaki bireyler yalnızca dünyayı farklı bir biçimde algılarlar. Bu çocuklar genelde arkadaşları arasında mağdur taraftadır. Sakarlıkları alay konusu olur. Çocuğunuzu erken tehşis edip onu herhangi bir hastanenin psikiyatri servisine götürerek testten geçirmeniz, onun motor ve sosyal becerilerini geliştirebilmesinde çok büyük rol oynayacaktır.
''Hastalığı şöyle ya da böyle tedavi ederim'' diyenler de çıkıyordur mutkala. Yurt dışında bile ''Otizmi tedavi eden şampuan'' gibi saöma sapan şeyler satıp insanları dolandırıyorlar. Tekrar ediyorum; otizm bir hastalık değil, bir farklılık. Asperger Sendromu ise bu farklılığın en şanslı olanı. Eğer çocuğunuzu tehşis eder ve ilgi gösterirseniz, ileride kendi ilgi alanında çok büyük bir biliminsanı, doktor, yazar vs. olmalarına da yardımcı olmuş olursunuz. Hadi gidin bir bakın.
